DE TERUGKEER VAN DE TASCH, een historische familieroman

STOLPERSTEIN GEPLAATS OP DONDERDAG 10 AUGUSTUS 2023

Op donderdag 10 augustus 2023, werd op de Claes de Vrieselaan 72, een Stolperstein ofwel struikelsteen geplaatst voor Sara van Dam. Dit adres was het laatst vrijwillig gekozen woonadres van Sara van Dam.

Het was een mooie ochtend en er was veel belangstelling van diverse betrokkenen. Een van de aanwezigen was Johanna Vaatstra, zij is de kleindochter van Johanna Vis-Hoogeweij die na de oorlog een portemonnee in ontvangst had genomen uit handen van een vertegenwoordiger van de Joodsche Raad.

De portemonnee had toebehoord aan Sara van Dam, geboren in 1865 en op transport gesteld in februari 1943 en vermoord op 5 maart 1943 in Sobibor.

In de portemonnee, die in de communicatie ook wel ‘tasch’ werd genoemd, bevonden zich brieven, foto’s, krantenknipsels, bonnetjes, kwitanties, een broche en een gouden schakelarmbandje. Na zorgvuldige bestudering van de tasch met inhoud was er alle reden om een boek te schrijven.

De Stolperstein kon worden geplaatst vanuit de royalty’s van het boek: De terugkeer van de Tasch. Met de plaatsing van de Stolperstein is nu de cirkel rond.

De familie is veel dank verschuldigd aan de familie Vaatstra die de portemonnee decennialang bewaarde. Maar ook aan Dick van der Zee, die gedurende vele jaren onderzoek deed om eventuele familieleden op te sporen. Dank ook aan Stichting Loods 24 en Joods Kindermonument en niet in de laatste plaats aan het Wijkpaleis, nu gehuisvest op de plek van het voormalig Israëlitisch Oudeliedengesticht. Zij stelden hun deuren open, en ontfermden zich over een foto van Sara en een boeketje bloemen dat in hun gebouw een eervol plaatsje krijgt.

Dank ook aan allen die het boek kochten en hierdoor de plaatsing van de steen mogelijk maakten.

Een fragment uit het boek:

Een man schiet te hulp, hij blijkt van de Joodsche Raad te zijn.

Hij begeleidt haar naar de wachtende trein. ‘Opschieten, opschieten!’ wordt er geroepen.

Sara voelt het bloed in haar oren suizen. Eén kans heeft ze nog. De man helpt haar instappen en op de treeplank van de trein draait zij zich plots om en grijpt ze haar tasch. Sara kijkt hem smekend aan en drukt hem dan de portemonnee in zijn handen.

‘Alstublieft hijgt ze, Vijverhofstraat 59 Rotterdam’.

Hij lijkt nog een afwerend gebaar te willen maken maar het is al te laat. De trein zet zich in beweging. Schielijk kijkt de man om zich heen. Dan stopt hij met een snel gebaar de portemonnee in zijn binnenzak. Nog vóór de deuren volledig gesloten zijn rijdt de trein het station uit. Jansje trekt Sara verder naar binnen en dan zijn zij op weg naar onbekende bestemming.